Croesgysylltu ar y gornbilen
Statws Testun Cyflawn
Croesgysylltu ar y gornbilen i drin oedolion a phlant sydd â’r cyflwr ceratoconws
Canlyniad yr arfarniad
Mae’r dystiolaeth yn cefnogi mabwysiadu croesgysylltu ar y gornbilen (CXL) fel mater o drefn ar gyfer plant ac oedolion sydd â’r cyflwr ceratoconws sy’n gwaethygu. O gymharu â gofal safonol, mae CXL yn arafu gwaethygiad clefyd a gallai wella craffter golwg. Gall hefyd leihau neu oedi’r angen am drawsblaniad cornbilen.
Mae modelu economaidd yn awgrymu bod CXL yn gost effeithiol ar sail budd clinigol cynaledig tybiedig am o leiaf 14 o flynyddoedd.
Mae HTW yn argymell caffael data byd real i gael canlyniadau hirdymor (yn cynnwys mesurau canlyniadau a adroddir gan gleifion) ymhlith pobl sy’n cael CXL ar gyfer ceratoconws.
Canlyniad yr arfarniad
Cyflwr llygad a nodweddir gan deneuo ac afluniad graddol y gornbilen yw ceratoconws, sy’n achosi chwydd siâp côn i ddatblygu. Gall hyn arwain at y golwg yn niwlo, golwg byr a sensitifrwydd i olau neu ddisgleirdeb. Yn nodweddiadol mae’n datblygu ymhlith plant ac oedolion ifanc a gall ddirywio dros amser. Os bydd y dirywiad hwn yn parhau ac nad yw’n cael ei drin, bydd angen i rai pobl sydd â ceratoconws gael trawsblaniad cornbilen er mwyn adfer eu golwg. Gweithdrefn sy’n defnyddio meddyginiaeth diferion llygad ribofflafin wedi’i chyfuno â thriniaeth golau uwchfioled i gyfnerthu a chryfhau’r gornbilen, ac arafu neu atal gwaethygiad ceratoconws yw croesgysylltu ar y gornbilen (CXL).
Yn wreiddiol cyhoeddodd HTW Ganllaw ar CXL i drin ceratoconws ym mis Chwefror 2018. Diweddarir Canllaw HTW yn achlysurol pan fo angen. Yn dilyn ymgynghoriad gydag Optometreg Cymru a Chonsortiwm Croesgysylltu y DU, cytunodd HTW ei bod yn briodol i gyhoeddi Canllaw wedi’i ddiweddaru, oherwydd newidiadau sylweddol yn y sail tystiolaeth ers y cyhoeddwyd y Canllaw gwreiddiol.
Crynodeb mewn iaith glir
Mae ceratoconws yn digwydd pan fo eich cornbilen – wyneb allanol clir siâp cromen eich llygad – yn teneuo ac yn chwyddo allan yn raddol fel ei bod yn siâp côn. Mae ffibrau bach iawn o brotein yn y llygad, a elwir yn golagen, yn helpu i ddal y gornbilen yn ei lle. Pan fydd y ffibrau hyn yn gwanhau ni allant gadw eu siâp a bydd y gornbilen yn mynd yn fwy a mwy tebyg i gôn. Gall cornbilen siâp côn niwlio’r golwg, achosi golwg byr a sensitifrwydd i olau a disgleirdeb. Yn nodweddiadol mae’r cyflwr yn datblygu mewn plant ac oedolion ifanc a gall ddirywio dros amser. Bydd angen trawsblaniad cornbilen ar rai pobl sydd â’r cyflwr ceratoconws fel nad ydynt yn colli eu golwg.
Triniaeth ar gyfer pobl y mae eu cyflwr ceratoconws yn gwaethygu’n gyflym, ac na ellir cywiro eu colli golwg heb sbectol neu lensys cyffwrdd, yw croesgysylltu ar y gornbilen. Bydd meddygon yn defnyddio meddyginiaeth ar ffurf diferion llygad a golau uwchfioled (UV) i gryfhau meinwe’r gornbilen. Mae’r broses hon yn atal y gornbilen rhag chwyddo mwy. Fe’i gelwir yn “croesgysylltu” oherwydd bod y weithdrefn yn ychwanegu mwy o fondiau biofecanyddol rhwng y ffibrau colagen yn eich llygad, gan eu gwneud yn gryfach.
Chwiliodd Technoleg Iechyd Cymru (HTW) am dystiolaeth ynglŷn ag effeithiolrwydd clinigol ac o ran cost croesgysylltu ar y gornbilen ymhlith pobl sydd â ceratoconws sy’n gwaethygu. Mae’r dystiolaeth yn cefnogi mabwysiadu croesgysylltu ar y gornbilen (CXL) fel mater o drefn ar gyfer plant ac oedolion sydd â ceratoconws sy’n gwaethygu.
Adolygiad Gwerthuso Tystiolaeth
EAR002-2 03.2021
Dogfennau ychwanegol
Mae hwn yn fersiwn wedi’i ddiweddaru o arfarniad. Cyhoeddodd HTW Ganllaw ar y pwnc hwn yn wreiddiol ym mis Chwefror 2018. Os hoffech weld y Canllaw a’r dogfennau ategol o’r arfarniadau blaenorol, cysylltwch â HTW.
Access our guidance
Our advice documents are free to download, but we would be grateful if you could help us improve our services by telling us why you are looking at our advice and how you intend to use it.
