Lensys cyffwrdd a sbectolau ar gyfer trin myopia
Statws Testun Cyflawn
Lensys cyffwrdd a sbectolau ar gyfer trin myopia i arafu myopia rhag datblygu mewn plant a phobl ifanc yng Nghymru.
Canlyniad yr arfarniad
Myopia yw’r cyflwr llygaid mwyaf cyffredin yn y byd ac mae ei gyffredinrwydd yn cynyddu. Os na chaiff ei drin, gall myopia waethygu i fod yn fyopia uchel, sy’n cynyddu’r risg o nam ar y golwg na ellir ei wrthdroi a dallineb. Gofal safonol yng Nghymru yw lensys sbectol neu lensys cyffwrdd golwg sengl, a all gywiro myopia ond nid ydynt yn arafu ei waethygiad. Cynigir bod lensys sbectol a lensys cyffwrdd rheoli myopia yn lleihau gwaethygiad myopia, a gallai hyn arwain at leihau cymhlethdodau hirdymor myopia uchel, ond dim ond mewn rhai clinigau preifat yng Nghymru y maent ar gael ar hyn o bryd, gan greu annhegwch o ran mynediad atynt. Cyflwynwyd y pwnc hwn i HTW gan gynghorydd clinigol i’r GIG.
Pam y cafodd y pwnc hwn ei arfarnu?
Myopia yw’r cyflwr llygaid mwyaf cyffredin yn y byd ac mae ei gyffredinrwydd yn cynyddu. Os na chaiff ei drin, gall myopia waethygu i fod yn fyopia uchel, sy’n cynyddu’r risg o nam ar y golwg na ellir ei wrthdroi a dallineb. Gofal safonol yng Nghymru yw lensys sbectol neu lensys cyffwrdd golwg sengl, a all gywiro myopia ond nid ydynt yn arafu ei waethygiad. Cynigir bod lensys sbectol a lensys cyffwrdd rheoli myopia yn lleihau gwaethygiad myopia, a gallai hyn arwain at leihau cymhlethdodau hirdymor myopia uchel, ond dim ond mewn rhai clinigau preifat yng Nghymru y maent ar gael ar hyn o bryd, gan greu annhegwch o ran mynediad atynt.
Cyflwynwyd y pwnc hwn i HTW gan gynghorydd clinigol i’r GIG.
Crynodeb mewn iaith glir
Mae myopia, a elwir hefyd yn olwg byr, yn gyflwr ar y golwg lle gall pobl weld gwrthrychau agos yn glir ond bod gwrthrychau ymhellach i ffwrdd yn aneglur. Mae golwg byr yn digwydd oherwydd bod rhai rhannau o’r llygad yn rhy bwerus neu fod pelen y llygad yn hirach na’r arfer. Nid yw’n glir pam mae golwg byr yn digwydd, ond gall redeg mewn teuluoedd. Mae golwg byr fel arfer yn dechrau mewn plant o chwe blwydd oed a gall barhau i waethygu nes bod person yn ei ugeiniau. Gall y golwg aneglur a achosir gan olwg byr olygu yr effeithir ar allu person i ddarllen ac ysgrifennu. Hefyd, gall diffyg golwg gynyddu’r risg o gyflyrau sy’n bygwth golwg yn ddiweddarach mewn bywyd.
Ar hyn o bryd, yng Nghymru, mae plant â nam ar eu golwg yn cael sbectol neu lensys cyffwrdd golwg sengl ar bresgripsiwn i gywiro eu golwg. Fodd bynnag, nid yw’r sbectol a’r lensys cyffwrdd hyn wedi’u cynllunio i arafu gwaethygiad golwg byr. Gall mathau arbennig o sbectol a lensys cyffwrdd arafu twf y llygad, a thrwy hynny arafu gwaethygiad golwg byr. Gelwir y rhain yn sbectol a lensys cyffwrdd rheoli myopia, ac maent fel arfer yn ddrytach na sbectol a lensys cyffwrdd golwg sengl.
Chwiliodd Technoleg Iechyd Cymru am dystiolaeth ar effeithiolrwydd clinigol a chost-effeithiolrwydd sbectol a lensys cyffwrdd rheoli myopia er mwyn arafu gwaethygiad golwg byr ymhlith plant a phobl ifanc. Mae’r dystiolaeth yn cefnogi mabwysiadu dau fath o lens, sef orthoceratoleg a lensys cyffwrdd meddal amlffocal, fel mater o drefn er mwyn arafu gwaethygiad golwg byr ymhlith plant a phobl ifanc.
Adroddiad Archwilio Pwnc
TER367 06.2022
Adolygiad Gwerthuso Tystiolaeth
EAR049 05.2023
Canllaw
GUI049 05.2023